LAS VEGAS, Nevada – Mười ba ứng cử viên tổng thống Cộng Hòa đã tham dự hai cuộc tranh luận do đài truyền hình CNN tổ chức ở Las Vegas tối Thứ Ba, chủ yếu bàn cách ngăn chặn nhóm ISIS và bảo vệ an ninh cho người dân Mỹ, hay nói cách khác, ai bảo vệ nước Mỹ tốt hơn ai.
Cuộc tranh luận đầu tiên, bao gồm bốn người, cựu Thống Ðốc Arkansas Mike Huckabee, cựu Thống Ðốc New York George Pataki, cựu Thượng Nghị Sĩ Rick Santorum của Pennsylvania, và Thượng Nghị Sĩ Lindsey Graham của South Carolina.
hín ứng cử viên tổng thống Cộng Hòa trong cuộc tranh luận tại Las Vegas tối Thứ Ba. (Hình: Ethan Miller/Getty Images)
Cuộc tranh luận thứ nhì, được chú ý nhiều hơn, bao gồm chín ứng cử viên, tỷ phú Donald Trump, cựu Thống Ðốc Jeb Bush của Florida, Thượng Nghị Sĩ Ted Cruz của Texas, Thượng Nghị Sĩ Rand Paul của Kentucky, cựu Tổng Giám Ðốc HP Carly Fiorina, Thượng Nghị Sĩ Marco Rubio của Florida, Bác Sĩ Ben Carson, Thống Ðốc John Kasich của Ohio, và Thống Ðốc Chris Christie của New Jersey.
Trong cuộc tranh luận thứ nhì, bà Carly Fiorina nói Hoa Kỳ cần “một lãnh đạo có thể đưa ra quyết định đúng đắn khi cần thiết” trong vai trò tổng tư lệnh quân đội, thay vì những thượng nghị sĩ non nớt “chưa bao giờ ngồi trong vị trí điều hành trong cuộc đời họ.”
Vị cựu tổng giám đốc HP cũng nói rằng phát biểu cứng rắn khác với lãnh đạo mạnh mẽ.
Bà nói bà muốn sử dụng các tướng lãnh “có kinh nghiệm chiến trường,” bao gồm hai tướng David Petraeus và Stanley McChrystal, hai người mà bà cho rằng đã quyết định về hưu chỉ vì Tổng Thống Barack Obama không nghe lời cố vấn của họ.
Ðám đông la ó phản đối khi tỷ phú Donald Trump bước vào, vì hôm trước ông kêu gọi mọi người giết người thân trong gia đình các thành viên ISIS và đề nghị ngắt hệ thống Internet tại một số vùng ở Iraq và Syria, nơi có sự hiện hữu của ISIS. Ông Trump nói ông không hiểu tại sao đám đông lại phản đối đề nghị của ông.
“Ðây là những người muốn giết chúng ta, bà con ơi…” ông Trump nói với đám đông.
Thượng Nghị Sĩ Rand Paul của Kentucky nói rằng ngăn chặn Internet có nghĩa là hủy bỏ Tu Chính Án số 1, và giết thân nhân của những kẻ khủng bố vi phạm Quy Ước Geneva.
Ông Trump đáp lại: “Như vậy là họ có thể giết chúng ta, nhưng chúng ta không thể giết họ?”
Ông Ben Carson nói kinh nghiệm bác sĩ của ông có thể giúp ông đưa ra một số quyết định trong vai trò lãnh đạo.
Khi được hỏi, liệu ông có “tàn bạo” trong vai trò tổng tư lệnh quân đội, ra lệnh tiến hành các vụ không kích có thể làm chết trẻ em, Bác Sĩ Ben Carson nói rằng ông sẵn sàng “tỉnh táo, kiên quyết, hiểu biết mọi vấn đề và hiểu công việc của một tổng thống Hoa Kỳ là bảo vệ người dân quốc gia này.”
Trong khi đó, cựu Thống Ðốc Jeb Bush và tỷ phú Donald Trump lại đối đầu.
Ông Trump bảo vệ quan điểm của ông nhắm vào gia đình của những kẻ khủng bố, trong khi ông Bush cho rằng nhà tài phiệt địa ốc không phải là một ứng cử viên “nghiêm túc.”
Ðáp lại, ông Trump giả vờ khen “Jeb là một người rất dễ thương,” nhưng lại nói: “Chúng ta cần bản lĩnh, nếu không, nước Mỹ chỉ ngày càng yếu đi và tan rã.”
Ông Bush trả lời: “Ông sẽ không thể làm như vậy được để trở thành tổng thống. Ðiều đó (làm tổng thống) sẽ không xảy ra (với ông).”
“Lãnh đạo không phải là tấn công và chê bai người ta. Lãnh đạo là có một chiến lược nghiêm túc để ngăn chặn các đe dọa trong thời đại chúng ta.”
Hai thượng nghị sĩ Ted Cruz và Marco Rubio cũng đụng nhau dữ dội trong việc làm thế nào để ngăn chặn ISIS.
Ông Rubio cho rằng, kế hoạch của ông Cruz “không thể đưa Hoa Kỳ vào vị thế lãnh đạo.”
Ông Cruz nói rằng ISIS và các nhóm Hồi Giáo quá khích sẽ “đụng phải một đối thủ cứng cựa nhất” như ông.
Ông Cruz cũng nói rằng ông muốn “sử dụng không lực rất mạnh mẽ để tiêu diệt ISIS,” nhưng sẽ không san bằng các thành thị, nơi có người dân vô tội sinh sống. Ông cũng cho rằng mục tiêu của ông là “không san bằng đô thị” mà là “tiêu diệt khủng bố ISIS.”
Nhưng ông Rubio lại nói rằng khủng bố không thể bị đánh bại bằng không kích. Ông cho rằng chỉ có bộ binh, bao gồm “chủ yếu” là “nhóm người Hồi Giáo Sunni không chấp nhận quan điểm và đối đầu với ISIS,” mới có thể đánh bại nhóm này.
Ông Donald Trump nói rằng, ông không muốn nhóm ISIS sử dụng Internet để tuyển mộ người Mỹ.
Ông cho rằng chính quyền phải làm việc với “những người thông minh” ở Silicon Valley để ngăn chặn ISIS sử dụng Internet, ngay cả phải cắt đứt hệ thống này ở một số nơi.
Ông Trump cũng đề nghị giới truyền thông đừng gọi chiến binh của ISIS là “bậc thầy” bởi vì, trên thực tế, họ chỉ là những kẻ ác ôn và kinh khủng.
“Chúng ta nên xâm nhập vào hệ thống Internet và truy tìm chính xác là ISIS ở đâu,” ông Trump nói.
Về an ninh, ông Carson nói ông muốn theo dõi những nơi mà người ta có các hoạt động quá khích, bao gồm các đền thờ, trường học, chợ, và rạp hát.
Trong khi đó, Thống Ðốc Chris Christie tiếp tục dùng cuộc tranh luận này để nhấn mạnh kinh nghiệm của ông trong vai trò thống đốc và công tố viên liên bang, và chỉ trích các thượng nghị sĩ có mặt trong cuộc tranh luận.
Hai ông Marco Rubio và Rand Paul tranh cãi nhau về chuyện bỏ phiếu ở Thượng Viện cho phép chính quyền thu thập thông tin tình báo từ công dân Mỹ.
Ông Christie chọc quê họ, và Thượng Viện nói chung, là “cãi nhau liên tục về những chuyện không đâu.”
Ông nói, ông phải đưa ra quyết định là “có sử dụng tình báo hợp lý” hay không, và nói rằng tiểu bang New Jersey luôn bị đe dọa kể từ sau vụ khủng bố 911. Ông không đưa ra chi tiết loại tin tình báo nào ông giữ bí mật trong vai trò thống đốc, nhưng nói rằng nó quan trọng hơn những gì các thượng nghị sĩ tranh luận với nhau.
Ông Rand Paul thì lại nói ông Marco Rubio đang mở rộng cửa cho các vụ tấn công khủng bố qua việc định cho phép thêm di dân vào Hoa Kỳ.
Vị thượng nghị sĩ của tiểu bang Kentucky cũng nói ông Rubio định cho thấy ông rất mạnh về chuyện an ninh quốc gia, nhưng thực ra ông rất yếu bởi vì ông cổ xúy cải tổ di trú rộng rãi hơn qua một dự luật hồi năm 2013, và từng phản đối gia tăng an ninh biên giới.
Ông Paul cũng nói rằng siết chặt tình trạng di dân hợp pháp có thể ngăn chặn các vụ khủng bố như ở San Bernardino và 911 xảy ra, và nói rằng ông Rubio thường đứng chung với phía Dân Chủ về vấn đề di trú hơn là với các chính sách bảo thủ.
Hai ông này cũng tranh cãi chuyện thu thập thông tin qua điện thoại, trong đó ông Rubio ủng hộ, còn ông Paul thì phản đối.
Trong chuyện này, ông Ted Cruz biện minh cho việc bỏ phiếu hủy bỏ chương trình thu thập thông tin qua điện thoại.
Còn Thống Ðốc John Kasich của tiểu bang Ohio thì cho rằng ông sẽ dành nhiều thời gian hơn để tham khảo với các lãnh đạo thế giới để tìm cách tiêu diệt ISIS, thay vì lo vụ thay đổi khí hậu giống như hội nghị ở Paris mới đây.
Ông cho rằng Hoa Kỳ phải “đồng lòng” làm việc với các chính phủ Châu Âu và đồng mình Ả Rập để giải quyết nhóm ISIS.
Tại Hoa Kỳ, ông Kasich nói rằng phải cho giới chức công lực, bao gồm cả FBI và cảnh sát địa phương, phương tiện họ cần để ngăn chặn các vụ tấn công. Ông cũng cho rằng phải khuyến khích người dân báo cho cảnh sát biết trước những trường hợp “nghi ngờ.”
Ông Marco Rubio nói rằng Tổng Thống Barack Obama làm cho cuộc chiến chống ISIS ngày càng tệ, nhất là qua bài diễn văn đọc từ Phòng Bầu Dục, sau vụ tấn công ở San Bernardino.
Ðây là cuộc tranh luận cuối cùng của các ứng cử viên Cộng Hòa trong năm 2015
