HRABOVE Ukraine – Các nhà lãnh đạo thế giới hôm Thứ Sáu đồng loạt lên tiếng đòi hỏi phải có cuộc điều tra về vụ bắn rơi chiếc phi cơ hàng không dân sự Malaysia chở theo 298 người tại vùng Ðông Ukraine, trong một thảm kịch đánh dấu giai đoạn biến chuyển quan trọng cho cuộc đối đầu giữa Nga và Tây Phương kể từ khi chấm dứt Chiến Tranh Lạnh.
Tại Washington, Tổng Thống Barack Obama xác nhận rằng ít nhất một hành khách Mỹ đã thiệt mạng, và có nhiều dấu hiệu cho thấy máy bay này đã bị một hỏa tiễn địa đối không (surface-to-air missile) của nhóm Ukraine ly khai thân Nga bắn rơi.
Ông cũng kêu gọi có cuộc ngưng bắn ngay lập tức trong khu vực giữa Ukraine, Nga và vùng Ukraine ly khai được Nga hậu thuẫn, để cuộc điều tra về tai nạn này được tiến hành nhanh chóng ở miền Ðông Ukraine, mà không bị cản trở.
Một người tần ngần đứng nhìn xác chiếc máy bay của Malaysia bị bắn rơi hôm 18 Tháng Bảy, lúc bay qua Grabovka, Ukraine. (Hình: Getty Images)
Phản ứng của thế giới
Tại diễn đàn Liên Hiệp Quốc vào sáng sớm ngày Thứ Sáu, đại sứ Mỹ ở Liên Hiệp Quốc, bà Samantha Power, đọc bài diễn văn mạnh mẽ, nói rằng phía Mỹ không thể loại bỏ giả thuyết là nhân sự của Nga trợ giúp phía nổi dậy bắn hỏa tiễn vào phi cơ này.
Tại Kuala Lumpur, Thủ Tướng Malaysia Najib Razak trong cuộc họp báo lúc rạng đông nói rằng ông đòi hỏi những người liên hệ đến việc này phải bị nhanh chóng đem ra xét xử trước pháp luật. Bộ trưởng Giao Thông Malaysia nói rằng đường bay của chiếc phi cơ được sự chấp thuận của giới chức hàng không quốc tế.
Thủ Tướng Anh David Cameron nói rằng những người bắn rơi máy bay của Malaysia lúc bay qua Ukraine “phải chịu trách nhiệm,” và cộng đồng quốc tế “cần điều tra cho rõ sự việc.”
Cả Tổng Thống Nga Vladimir Putin cũng như Tổng Thư Ký Liên Hiệp Quốc Ban Ki-moon đều nói rằng phải có cuộc điều tra quốc tế minh bạch về vụ bắn rơi phi cơ dân sự này.
Các giới chức thuộc cơ quan điều tra FBI và Hội Ðồng An Toàn Vận Chuyển Quốc Gia (NTSB) đang trên đường đến Ukraine để giúp tìm hiểu những gì đã xảy ra, ông Obama cho hay. Ông cũng cảnh cáo rằng không ai được thay đổi các chứng cớ ở hiện trường, nói rằng, “Chúng tôi sẽ buộc mọi phía liên hệ, kể cả Nga, phải giữ đúng lời hứa là để cho nhân viên điều tra vào tận nơi phi cơ rớt.”
Gọi đây là một “thảm họa toàn cầu,” ông Obama nói rằng, “hàng triệu đôi mắt trên thế giới đang đổ dồn vào miền Ðông Ukraine,” và cam kết “chúng ta sẽ đảm bảo sự thật được phơi bày.”
Một giới chức cao cấp Mỹ cho hay tất cả các chứng cớ hiện có, kể cả các hình ảnh do vệ tinh chụp, cho thấy chiếc phi cơ bị trúng một hỏa tiễn địa không loại SA-11 bắn đi từ khu vực Ðông Ukraine do phiến quân thân Nga kiểm soát.
Ông Obama đổ lỗi cho phía Nga là đã hỗ trợ cho phía nổi dậy và giúp họ bắn rơi phi cơ Malaysia. Ông nói rằng một cuộc tấn công như vậy không thể xảy ra nếu họ không có vũ khí hạng nặng trong đó có các loại vũ khí chống máy bay, và không được huấn luyện kỹ càng để dùng loại võ khí tối tân này, và sự huấn luyện đó “đến từ Nga.”
Trong khi các chuyên viên Mỹ chuẩn bị đến Ukraine để hỗ trợ việc điều tra, nhân viên từ cơ quan an ninh OSCE của Châu Âu OSCE đã đến xem xét nơi máy bay rớt, và phàn nàn rằng họ không được tự do quan sát.
“Chúng tôi đã gặp một số nhân viên vũ trang một cách rất khiếm nhã và không chuyên nghiệp. Thậm chí, một vài người trông có vẻ hơi say rượu.” Một phát ngôn viên của OSCE nói.
|
|
Truyền thông Nga đánh lạc hướng
Theo tin của Bloomberg Business Week, truyền thông báo chí Nga sáng Thứ Sáu ồ ạt tung tin là quân đội Ukraine đã bắn rơi một máy bay của Malaysia Airlines khi “tưởng nhầm” rằng đó là máy bay chính thức của Tổng Thống Vladimir Putin.
Một số báo đưa ra giả thuyết là quân đội Ukraine cố ý bắn rơi máy bay này trong một “kế hoạch có toan tính” trước.
Có báo lại lập luận là có thể chẳng có vụ máy bay nào bị bắn rơi cả, và những thi thể nạn nhân chính là xác các các nạn nhân chuyến bay M370 của hãng Malaysia biến mất vào Tháng Ba.
Ðiều đáng nói là hầu hết các bản tin quái lạ này không đến từ các báo lá cải hay các trang báo mạng mà từ những hãng tin hàng đầu của Nga, đa số hoàn toàn chịu sự kiểm soát của nhà nước.
Thí dụ tin bắn nhầm vì tưởng là máy bay của Putin đến từ đài TV Channel 1, đài đông người xem nhất nước Nga. Ký giả tường thuật tin này hoàn toàn không giải thích tại sao quân đội Ukraine lại “tưởng nhầm” đây là máy bay của Putin, vì ngày xảy ra vụ rớt máy bay, ông ta đang tham dự một hội nghị thượng đỉnh được loan báo công khai tại Brazil.
Trong khi đó, hãng thông tấn nhà nước Itar-Tass, đưa ra một bài báo phản bác tin máy bay của Malaysia bị hỏa tiễn địa đối không (surface-to-air missile) của nhóm Ukraine ly khai thân Nga bắn rơi.
Bài báo dẫn lời một phát ngôn viên của nhóm ly khai, nói rằng họ không có vũ khí nào có khả năng bắn hạ một máy bay chở hành khách ở cao điểm 33,000 feet, quên mất rằng trước đây, chính Itar-Tass đã đưa tin là quân đội ly khai đã cướp được loại hỏa tiên này từ một căn cứ quân sự của Ukraine.
Có tin ai đó ở hãng truyền hình “All-Russia State Television and Radio Broadcasting Co.” của nhà nước Nga thậm chí đã chỉnh sửa một bài viết về chuyến máy bay bị bắn rơi này trên trang Wikipedia bằng tiếng Nga, nói rằng máy bay này “bị quân đội Ukraine bắn rớt.”
Ở bên ngoài nước Nga, tin tức về chuyến bay MH17 của Malaysia bị rớt do giới truyền thông tung ra có vẻ quái đản, cường điệu, đầy âm mưu và mâu thuẫn. Nhưng những bản tin này rất hiệu quả trong việc thuyết phục dân Nga rằng nhóm Ukraine ly khai cần sự giúp đỡ của Nga để chống lại sự đàn áp dã man của Kiev.
“Sự tuyên truyền bây giờ lên đến mức hung hăng, lừa đảo, và tồi tệ hơn bất cứ gì tôi đã chứng kiến ở Liên Xô,” Ông Lev Gudkov, giám đốc của tổ chức thăm dò ý kiến Levada, bày tỏ như thế với đài BBC vào tháng trước. Thật vậy, kết quả các cuộc thăm dò ý kiến của Levada cho thấy hầu hết người Nga cho rằng đất nước của họ cần phải hỗ trợ nhóm Ukraine ly khai nhiều hơn, kể cả trực tiếp hỗ trợ quân sự cho Ukraine.
Bình luận gia Leonid Bershidsky của tờ Bloomberg nhận định: “Khi phương tiện truyền thông ủng hộ Putin, các đài truyền hình lớn và mạng xã hội sáng chế ra những bản tin ngày càng không tưởng về việc máy bay MH17 vừa bị rớt, Nga có nguy cơ trở thành một nước bị ruồng bỏ, ngay cả với các quốc gia đang phát triển từng thông cảm với lập trường chống Mỹ của Nga từ trước đến giờ.”
Một bước ngoặt cho Ukraine?
Giới phân tích cho rằng thảm kịch lớn lao này có thể là một bước ngoặt để quốc tế tạo áp lực cần có để giải quyết cuộc khủng hoảng ở Ukraine, đã khiến hàng trăm người chết, kể từ khi các cuộc biểu tình ủng hộ Tây phương lật đổ vị tổng thống được Nga hậu thuẫn ở Kiev, vào tháng Hai và Putin sáp nhập bán đảo Crimea vào Nga một tháng sau đó.
“Thảm kịch này bắt chúng ta phải nhận ra rằng đã đến lúc hòa bình và trật tự tại Ukraine phải được vãn hồi.” Tổng Thống Obama nói, và giải thích thêm là trong nhiều tháng qua Hoa Kỳ đã ủng hộ việc tìm phương pháp giải quyết ôn hòa, chính phủ Ukraina đã đưa ra một phương án hòa bình, và tôn trọng thỏa thuận ngưng bắn, mặc cho bên ky khai liên tục vi phạm thỏa thuận này, giết hại biết bao binh sĩ và thường dân của Ukraine.
Việc chuyến bay MH17 bị hỏa tiễn bắn rơi khi đang bay từ Amsterdam đến Kuala Lumpur, là cuộc tấn công đẫm máu nhất vào một máy bay thương mại từ trước đến nay. Xác người bắn tung vào không gian, rồi rơi xuống, nằm rải rác trên vùng đất rộng lớn do nhóm Ukraine ly khai chiếm giữ, ở gần biên giới Nga.
Tất cả hành khách không ai sống sót. Liên Hiệp Quốc cho biết 80 trong số 298 người bị tử nạn là trẻ em. Ngoài ra còn có nhiều chuyên viên nghiên cứu, cả đời phụng sự cho khoa học, đang trên đường đến tham dự một buổi hội nghị quốc tế về việc chống AIDS/HIV, như Bác Sĩ Joep Lange, một nhà nghiên cứu bệnh AIDS nổi tiếng.
Vải trắng được làm thành những lá cờ tạm thời đánh dấu nơi có xác, nằm khuất trong những ruộng ngô, hay lẫn với các mảnh vỡ. Nhiều thân thể bị lột trần vì sức ép khi phi cơ rơi xuống, được bao phủ bằng những miếng nylon với những miếng đá dằn lên để khỏi bị gió cuốn đi. Có xác được đánh dấu bằng một đóa hoa để tưởng nhớ.
Một phụ nữ gần nơi máy bay rơi xuống tả cảnh xác người một người đàn bà rơi xuyên thủng mái nhà của mình. Bà nói: “Bỗng dưng có một tiếng ồn lớn như trời sập, và mọi thứ bắt đầu rung chuyển. Sau đó, mọi thứ bắt đầu rơi xuống từ bầu trời, rồi tôi nghe một tiếng huỵch, và xác bà ấy rơi xuống bếp nhà tôi.”
Tin tức sơ khởi cho biết khoảng hơn một nửa số hành khách, khoảng 173 người, là công dân Hòa Lan, kể cả một người song tịch Mỹ-Hòa Lan. Có 44 người quốc tịch Malaysia, 27 Úc, 12 Indonesia, 9 quốc tịch Anh, 4 Ðức, 4 Bỉ, 3 Philippines, và Canada, New Zealand cùng Romania mỗi quốc gia một người. Tất cả 15 nhân viên phi hành đoàn đều là người quốc tịch Malaysia.
