Cựu Tổng thống Hoa Kỳ George W Bush “được báo cáo đầy đủ” về các kỹ thuật hỏi cung của CIA, cựu phó tổng thống Dick Cheney nói.
Trả lời Fox News, ông Dick Cheney nói ông Bush “biết mọi thứ cần phải biết” về chương trình này, và rằng báo cáo này là “toàn chuyện vớ vẩn”.
CIA đã biện hộ cho việc dùng các biện pháp như cho ngộp nước khi hỏi cung các nghi phạm khủng bố sau cuộc tấn công 9/11.
Trước đó Tổng thống Afghanistan Asraf Ghani nói rằng chương trình tra tấn tàn bạo của CIA ‘vi phạm tất cả quy ước về nhân quyền được chấp nhận trên thế giới’.
Ông Ghani nằm trong số nhiều nhà lãnh đạo thế giới lên án cách mà CIA bỏ tù và thẩm vấn các nghi phạm al-Qaeda.
Một phúc trình của Thượng viện Mỹ cho biết các biện pháp thẩm vấn hà khắc không giúp moi ra được những thông tin tình báo đặc biệt để phá các âm mưu khủng bố.
Phúc trình cũng kết luận rằng CIA đã làm công chúng và các chính khách Hoa Kỳ hiểu sai về chương trình này vốn kéo dài từ năm 2001 cho đến 2007.
Tuy nhiên, CIA đã biện hộ rằng chương trình thẩm vấn tăng cường này đã giúp ‘bảo vệ mạng sống’ người dân Mỹ.
Tổng thống Mỹ Barack Obama nói rằng đã đến lúc thay đổi mặc dù ông thừa nhận một số biện pháp của CIA là ‘tra tấn’.
‘Không thể biện hộ’
Phúc trình không nêu tên bất cứ nước nào nơi CIA đặt hệ thống nhà tù bên ngoài nước Mỹ để đưa tù nhân đến thẩm vấn nhưng một số nước bị nghi là có nhà tù như vậy đã phản ứng mạnh mẽ.
Trong một cuộc họp báo hôm thứ Tư ngày 10/12, ông Asraf Ghani, người đắc cử tổng thống hồi tháng Chín, đã nói bản phúc trình này là ‘gây choáng váng’.
“Không có lời biện hộ nào cho việc tra tấn con người như thế,” ông nói.
Ông cam kết sẽ điều tra xem có bao nhiêu người Afghanistan đã bị hành hạ tại các trung tâm giam giữ của Mỹ.
Hôm thứ Tư ngày 10/12, các quan chức quân sự Mỹ nói các tù nhân cuối cùng đã rời Trung tâm giam giữ Parwan tại căn cứ không quân Bagram – chấm dứt hoạt động của toàn bộ hệ thống nhà tù của Mỹ ở Afghanistan sau hơn một thập kỷ chiến tranh.
Trung tá Myles Caggins, người phát ngôn của Lầu Năm Góc, nói với BBC rằng tất cả các tù nhân bị giam giữ ở Bagram giờ đây đã được chuyển cho Afghanistan hay được cho hồi hương.
Ông nói chính quyền Kabul giờ đây chịu trách nhiệm về tất cả các trung tâm giam giữ ở Afghanistan.
‘Sai lầm nghiêm trọng’
Bagram là một trong những nơi được nêu lên trong bản phúc trình.
Trong khi đó, cựu Tổng thống Ba Lan đã công khai thừa nhận lần đầu tiên rằng nước ông có một nhà tù bí mật của CIA.
Ông Aleksander Kwasniewski nói rằng ông đã gây sức ép để Hoa Kỳ chấm dứt chương trình thẩm vấn tàn bạo hồi năm 2003.
“Tôi nói với ông Bush rằng việc hợp tác như thế này phải chấm dứt và nó đã chấm dứt,” ông Kwasniewski nói với truyền thông trong nước.
Thủ tướng Lithuania Algirdas Butkevicius đã kêu gọi Hoa Kỳ cho biết CIA có thẩm vấn các nghi can khủng bố trên lãnh thổ của họ hay không.
Một cuộc điều tra trước đây của Lithuania đã phát hiện Mỹ đã thiết lập và điều hành một nhà tù ở gần thủ đô của họ nhưng không xác định được liệu có tù nhân nào bị giam giữ ở đó hay không.
Ngoại trưởng Đức cũng lên án Mỹ trên nhật báo Bild hôm 10/12. Ông nói rằng ‘điều từng được xem là đúng trong cuộc chiến chống lại khủng bố Hồi giáo là không thể chấp nhận được và là một sai lầm nghiêm trọng’.
Tuy nhiên ông Frank-Walter Steinmeier hoan nghênh ông Obama đã cho công khai thông tin trên và xem đây là sự đoạn tuyệt với người tiền nhiệm – cựu Tổng thống George W. Bush.
Kêu gọi truy tố
Ben Emmerson, đặc phái viên của Liên Hiệp Quốc về nhân quyền và chống khủng bố nói rằng những quan chức cấp cao của chính quyền Bush hoạch định và cho phép chương trình này cần bị truy tố cũng nhưng các quan chức CIA thực hiện các hành vi tra tấn như nhấn nước.
“Theo luật pháp quốc tế, Hoa Kỳ có nghĩa vụ pháp lý phải đưa những kẻ có trách nhiệm ra trước công lý,” thông cáo của ông Emmerson từ Geneva cho biết.
Ông Kenneth Roth, giám đốc điều hành Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, nói rằng các hành động của CIA là ‘tội ác’ và ‘không bao giờ có thể biện minh’.
Tuy nhiên, các phóng viên cho rằng khả năng truy tố các quan chức của chính quyền Bush là ‘không thể’.
Bộ Tư pháp Hoa Kỳ cho biết họ đã tiến hành hai cuộc điều tra về việc ngược đãi tù nhân kể từ năm 2000 và kết luận rằng không đủ bằng chứng để kết tội.
Tổng thống Obama nói rằng ông hy vọng bản phúc trình này sẽ ‘giúp chúng ta để lại những phương pháp này trong quá khứ’.
Ông đã cấm các biện pháp thẩm vấn hà khắc sau khi lên nắm quyền hồi năm 2009.
Một số thượng nghị sỹ Cộng hòa thuộc Ủy ban Tình báo Thượng viện cũng công bố một báo cáo cáo buộc bản phúc trình của Thượng viện là ‘có những biện pháp phân tích có lỗi’, ‘không đủ tính khách quan’ và ‘mưu tính chính trị’.
Thượng nghị sỹ Cộng hòa John McCain, người từng là tù nhân trong chiến tranh Việt Nam, nói rằng biện pháp tra tấn ‘ít khi đem đến những thông tin đáng tin cậy’.
