Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ kêu gọi Ả rập Saudi và Iran giảm tranh cãi ngoại giao và nói rằng tranh chấp sẽ chỉ làm trầm trọng thêm căng thẳng trong khu vực.
Phó Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Numan Kurtulmus nói khu vực Trung Đông “đã là một thùng thuốc súng”.
Ông chỉ trích các cuộc tấn công vào tòa đại sứ của Ả rập Saudi tại Iran và cả việc Ả rập Saudi xử tử giáo sỹ nổi tiếng dòng Shia, Sheikh Nimr al-Nimr, vốn dẫn đến mâu thuẫn.
Ả rập Saudi đã cắt quan hệ ngoại giao với Iran và đang ngưng giao thương và đường bay tới nước này.
Hôm thứ Hai 4/1, một số đồng minh của Ả rập Saudi đã tham gia hoạt động ngoại giao chống lại Iran.
Hoa Kỳ cũng kêu gọi cả hai nước xuống thang.
Ả rập Saudi và Iran là hai quốc gia chủ chốt của hai dòng Hồi giáo Sunni và Shia trong khu vực. Hai nước này lâu nay hẫu thuẫn các phe khác nhau tại Syria và Yemen.
“Chúng tôi muốn cả hai nước lập tức giảm bớt căng thẳng mà rõ ràng chỉ làm gia tăng những căng thẳng nghiêm trọng đã tồn tại ở Trung Đông”, ông Kurtulmus được hãng tin Anatolia dẫn lời.
“Khu vực này đã là một thùng thuốc súng. Thế là đủ rồi. Chúng ta cần lập lại hòa bình trong khu vực.”
Ông kêu gọi Iran bảo vệ tất cả các cơ quan ngoại giao và nói rằng Thổ Nhĩ Kỳ chống lại “tất cả các bản án tử hình nhất là khi nó có động cơ chính trị”.
“Chúng tôi không ủng hộ tử hình tại bất cứ quốc gia nào,” ông nói thêm.
“Ả rập Saudi và Iran đều là những người bạn của chúng tôi và chúng tôi không muốn thấy họ giao tranh vì đó là điều khu vực này không cần có”.
Hôm thứ Bảy 2/1, Ả rập Saudi đã xử tử giáo sỹ Sheikh Nimr al-Nimr và 46 người khác sau khi họ bị kết án về tội danh liên quan khủng bố.
Động thái này đã khiến Iran giận dữ. Người biểu tình đã đốt sứ quán Saudi tại Tehran và lãnh sự quán tại thành phố Mashhad nhưng sau đó bị cảnh sát đẩy lùi.
Ả rập Saudi thông báo vào tối hôm Chủ nhật 3/1 rằng họ cắt quan hệ ngoại giao với Iran sau sự cố tại sứ quán ở Tehran.
Họ cho biết tất cả giao thương và đường bay tới Iran bị ngưng lại và ban hành lệnh cấm công dân Ả rập Saudi tới Iran.
‘Can thiệp nội bộ’
Đại sứ Ả rập Saudi tại Liên Hiệp Quốc Abdallah al-Mouallimi tuyên bố hôm thứ Hai 4/1 rằng tranh chấp giữa hai nước sẽ có thể được giải quyết nếu Iran ngừng “can thiệp vào công việc của các nước khác, trong đó có Ả rập Saudi”.
Riyadh trước đây từng cáo buộc Iran can thiệp vào công việc nội bộ của các nước Ả rập.
Phát biểu tại New York, ông Mouallimi cho biết những nỗ lực hòa bình ở Syria và Yemen không bị ảnh hưởng bởi những tranh cãi nhưng chỉ trích Iran không đóng góp nhiều vào tiến trình đàm phán.
“Trước khi chúng tôi cắt quan hệ ngoại giao, Iran cũng không ủng hộ tiến trình hòa bình tại khu vực” ông nói.
“Họ tỏ ra khiêu khích và tiêu cực… và tôi không cho là việc cắt quan hệ ngoại giao sẽ khiến họ thay đổi hành vi.”
Bahrain và Sudan cũng cắt quan hệ với Iran hôm thứ Hai 4/1, và Các Tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất hạ mức đại diện ngoại giao tại Tehran và triệu hồi đại sứ.
Bahrain, vương quốc có hoàng gia theo dòng Sunni nhưng đa số dân lại theo dòng Shia, hôm thứ Hai đã ra lệnh cho các nhà ngoại giao Iran phải rời khỏi nước này trong vòng 48 giờ.
Bộ Ngoại giao Sudan tuyên bố hành động của họ là để đáp trả “các cuộc tấn công man rợ vào sứ quán Ả rập Saudi ở Tehran và tòa lãnh sự nước này tại Mashhad”.
Hôm thứ Hai 4/1, phát ngôn viên Nhà Trắng lên tiếng kêu gọi cả hai nước “kiềm chế và không đổ thêm dầu vào ngọn lửa đã bùng bùng trong khu vực”.
Nhưng Bộ Ngoại giao Iran cáo buộc Ả rập Saudi “tiếp tục chính sách gây thêm căng thẳng và xung đột trong khu vực”.
Căng thẳng ngoại giao giữa hai nước này ảnh hưởng đến thị trường toàn cầu, đẩy giá dầu và vàng cao hơn trong hôm thứ Hai 4/1.
