Chưa đầy hai năm sau khi Kim Jong-il qua đời, một số nhân vật cao cấp ở Bắc Triều Tiên đã bị loại khỏi quyền lực, thậm chí bị tử hình như Tướng Chang Song-thaek, đặt ra các câu hỏi về tình hình nước này.
Hãng thông tấn KCNA nói ông Chang đã bị tòa án binh hôm 12/12 kết tội lật đổ và đã bị hành quyết ngay tức khắc nhưng số phận bà vợ ông ta, Kim Kyong-hui, con gái út của cố lãnh tụ Kim Il-sung hiện vẫn chưa rõ sẽ ra sao.
Các báo Hàn Quốc hiện nêu ra hai giả thuyết, một nói rằng chính là Kim Kyong-hui đã xa lánh ông Chang và thậm chí cùng lập mưu với cháu để giết chồng.
Người ta tin rằng để kết tội Chang chống lại cả gia tộc Kim, bản cáo trạng dài mà KCNA công bố đã cáo buộc ông ta “có quan hệ bất chính với nhiều phụ nữ”, có nghĩa là phản bội vợ.
Hai anh em
Một thuyết nữa ở Nam Hàn cho rằng anh trai của Kim Jong-un là Kim Jong-chol (sinh năm 1981, từng du học ở Thuỵ Sỹ như em), đã đích thân chỉ đạo vụ bắt Chang Song-thaek.
Cả hai dùng nhóm vệ sỹ riêng để thực hiện vụ bắt chú dượng,
bỏ qua Tổng cục Chính trị Bộ Quốc phòng và an ninh của nhà nước.
Nhưng cũng có thuyết rằng chính bà Kim Sol-song, con cùng cha khác mẹ của Kim Jong-un, cùng chồng là Sin Bok-nam đã đóng vai trò chính trong vụ thanh trừng Chang và các cộng sự.
Thậm chí, trang Korean Times còn đặt câu hỏi vì sao người vợ trẻ của Kim Jong-un, Ri Sol-ju, nay ở đâu vì người ta không còn thấy cô ta ở nơi công cộng hay trên truyền thông Bắc Hàn suốt 50 ngày qua.
Dù các giả thuyết về ai làm gì, hiện bị sao đúng hay không thì có vẻ gia đình họ Kim đang là tâm điểm của mọi chú ý từ bên ngoài với lo ngại liệu một khi Kim Jong-un tập trung tối đa quyền lực vào chính mình, đường lối của nhân vật này sẽ ra sao.
Nhưng nhìn rộng ra, hy vọng về một Kim Jong-un trẻ tuổi, du học ở nước ngoài và có thể thạo ngoại ngữ sẽ mở cửa Bắc Triều Tiên và làm giảm căng thẳng trong vùng nay không còn nhiều.
Cả hai anh em nhà Kim đều trẻ và biết nhiều về thế giới bên ngoài – Kim Jong-chol là fan của Eric Clapton, còn Kim Jong-un thích bóng rổ Mỹ – nhưng vụ thanh trừng nội bộ tàn bạo xảy ra ở Bắc Triều Tiên cho thấy họ không phải là những nhà cải cách.
So với họ thì Chang Song-thaek, dù đã 67 tuổi, hóa ra vẫn là nhân vật muốn mở cửa ra hơn cả vì ông ta liên tục sang Trung Quốc và đưa ra sáng kiến mở thêm hai khu chế xuất cùng Trung Quốc.
Tuy vậy, chính các dấu hiệu được Kim Jong-un tiết lộ ra về Chang Song-thaek dù không rõ có thực hay chỉ là tạo dựng cũng cho thấy tham nhũng kinh tế lên tới hàng tỷ won và hàng triệu Euro là hiện tượng diễn ra rộng khắc trong bộ máy Bắc Hàn.
Ri Sol-ju, vợ của Kim Jong-un đã không có mặt trước công chúng 50 ngày qua
Và quân đội nước này, theo chính cáo trạng của chế độ nêu ra với “Chang và bè lũ”, đã và đang đi đầu trong các thương vụ làm ăn mà thế giới bên ngoài không biết nhiều.
Cũng vì thế, các báo Nam Hàn như tờ Chosun Ilbo trích giới quan sát cho rằng vụ thanh trừng này, mà có người tin là xảy ra với hàng trăm nhân vật cao cấp và trung cấp trong bộ máy quân đội và Đảng cộng sản, cũng là tranh chấp về kinh tế.
Chosun Ilbo tin rằng Tướng Choe Ryong-hae, ủy viên Bộ Chính trị là người có thể sẽ nắm đặc quyền kiểm soát các khu vực kinh tế mà Chang Song-thaek từng làm chủ.
Xu hướng tạo vùng kinh tế đặc biệt như Trung Quốc đã làm thời Khai phóng rồi mở rộng ra thành thị trường nội địa rộng khắp cũng bắt đầu bén rễ ở Bắc Hàn.
Mới tháng trước, Bình Nhưỡng công bố cho xây dựng 14 khu chế xuất mới để khai thác ngoại tệ nhưng vì thể chế ở Bắc Hàn vốn ưu tiên an ninh, nên các nguồn lợi kinh tế này thường rơi vào tay những nhân vật có quyền lực trong quân đội.
Đây có thể sẽ tiếp tục là đầu mối của những tranh chấp trong tương lai.
Ngày càng tự tin?
Đánh giá các động thái của Kim Jong-un qua quan hệ với Trung Quốc, có thể thấy nhân vật này muốn thoát khỏi sự ràng buộc chính trị với Bắc Kinh dù Bắc Hàn vẫn tiếp tục nhận viện trợ dầu xăng và có thể cả lương thực từ nước láng giềng khổng lồ.
Người cuối cùng thuộc nhóm cao cấp nhất của Bắc Hàn gặp lãnh đạo Trung Quốc, ông Hồ Cẩm Đào khi còn tại vị, chính là Chang Song-thaek.
Khác ông và cha của mình, Kim Jong-un chưa bao giờ thăm chính thức Bắc Kinh.
Bắc Hàn từ lâu ngỏ ý muốn đàm phán trực tiếp với Mỹ về vấn đề hạt nhân mà không muốn bị ràng buộc bởi đàm phán sáu bên.
Ngược lại, Trung Quốc từ một thời gian nay cũng lo ngại về chuyện mất ảnh hưởng ở Bắc Hàn.
“Ông Chang Song-thaek lúc còn sống và vợ, bà Kim Kyong-hui“
Báo Anh, tờ Sunday Times trích trích nguồn Trung Quốc nói chủ tịch Tập Cận Bình khi đón Thủ tướng David Cameron của Anh đã nói rằng “Bắc Hàn là một vấn đề khó khăn” cho Trung Quốc.
Trung Quốc hiển nhiên có quyền lợi trong việc giữ Bắc Hàn ổn định, không đổ vỡ để rơi vào tay Nam Hàn.
Nhưng truyền thông Hàn Quốc cũng khác biệt quan điểm giữa lãnh đạo Trung Quốc và thế hệ ba của gia đình Kim là đương nhiên vì Chang Song-thaek cùng lứa với các lãnh đạo Trung Quốc, Kim Jong-un chỉ khoảng 30 tuổi và thuộc một thế hệ hoàn toàn khác.
Cũng có tin đồn hai phó thủ tướng Bắc Triều Tiên đang trốn và xin tỵ nạn tại Trung Quốc.
Nếu điều này là đúng thì chắc chắn Trung Quốc dù muốn hay không cũng không thể nào làm nhẹ đi thách thức đến từ quan hệ mới với Kim Jong-un.
Bởi trong quốc gia có vũ khi hạt nhân như Bắc Triều Tiên, dù Kim Jong-un sắp nắm toàn quyền thì cuộc thanh trừng đã có đà chưa hề dễ kết thúc với khả năng bất ổn hiện vẫn rất cao.
Tại chế độ nặng về nghi lễ pha trộn Khổng giáo và Cộng sản kiểu Stalin, dịp kỷ niệm hai năm ngày mất của ông Kim Jong-il vào ngày 17/12 này sẽ là lúc thế giới hồi hộp chờ xem ai còn trên lễ đài và ai đã bị đưa đi.
Qua bức tranh gia đình họ Kim và các nhân vật cao cấp trong Đảng, quân đội được trình chiếu khi ấy, người ta có thể có thêm thông tin để tiếp tục suy đoán, đồn đại về những gì sắp tới.
