Cụ thể, trong năm 2017, có khoảng 2.550 công dân Mỹ đã xin tị nạn ở Canada, tăng hơn sáu lần so với năm 2016 và là con số lớn nhất kể từ năm 1994. Theo các nhà nghiên cứu, phần lớn trong số đó là trẻ em sinh ra có cha mẹ là người Haiti.
Ông Stéphane Handfield, một luật sư về lĩnh vực di trú có trụ sở tại thành phố Montreal (Canada) cho biết, hầu hết người Mỹ nộp đơn xin tị nạn là con của những người không cư trú. Bọn trẻ là công dân Mỹ vì chúng được sinh ra ở đó. Tuy nhiên, chúng vượt qua biên giới cùng với cha mẹ vì không muốn bị chia cắt.
Cuối tháng 10 vừa qua khi trả lời với báo giới, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố sẽ ký sắc lệnh chấm dứt chính sách cấp quốc tịch cho trẻ em chào đời trên đất Mỹ có bố mẹ là người nhập cư bất hợp pháp hoặc không cư trú tại nước này. Tuy nhiên, thời gian cụ thể chưa được tiết lộ. Ông chỉ nhấn mạnh việc soạn thảo sắc lệnh đang được tiến hành và sẽ sớm trở thành hiện thực.
Một gia đình người di cư được Cảnh sát Hoàng gia Canada giúp đỡ tại biên giới nước này. Ảnh: AP
Do vậy, vợ chồng Tiroude và Gislyne, cặp đôi gốc Haiti là điển hình cho nhiều trường hợp “cư dân Mỹ” xin tị nạn tại Canada. Họ đã trốn khỏi Haiti đến Brazil vào năm 2014. Tháng 11/2017, họ đến Mỹ và con gái của họ sinh ra ở bang Florida nên được cấp quốc tịch Mỹ. Đến tháng 5 năm nay, cặp đôi này đã quyết định cùng đứa con gái 18 tháng tuổi tiếp tục hành trình đến quốc gia Canada láng giềng. Đây chỉ là một trong số 60.000 người xin tị nạn Haiti trốn khỏi Mỹ đến Canada theo thống kê năm 2017. Tiroude chia sẻ: “Chúng tôi ra đi vì Tổng thống Trump tuyên bố rằng ông ấy muốn trục xuất hàng ngàn người Haiti đang sinh sống hợp pháp rời khỏi Mỹ”.
Họ đã bay từ Florida đến Plattsburgh, New York rồi tiến vào Canada bằng cách vượt qua con đường Roxham ở tỉnh Quebec, vốn đã trở thành một con đường mòn cho những người xin tị nạn. Do nhập cư trái phép, họ đã nhanh chóng bị nhà chức trách địa phương bắt giữ. Sau đó, họ xin tị nạn và được phóng thích trong lúc chờ ra điều trần trước Hội đồng Di trú và Tị nạn Canada.
Vợ chồng Tiroude và Gislyne chọn Canada là điểm đến sau khi Thủ tướng Justin Trudeau từng tuyên bố rằng, Canada luôn mở rộng vòng tay chào đón những người chạy trốn sự áp bức, khủng bố và chiến tranh.
Có vẻ như họ đã tính toán nhầm thời điểm. Chính quyền ông Trudeau giờ đây đang đối mặt áp lực chính trị ngày càng tăng về vấn đề nhập cư. Một số quan chức Canada đã đến Haiti và Nigeria trong nỗ lực kêu gọi những người muốn xin tị nạn ở Canada nên ở lại. Ông Ralph Goodale, Bộ trưởng An ninh Công cộng cảnh báo rằng, sẽ không có tấm vé miễn phí nào vào Canada.
Theo thống kê năm 2017, cứ 4 người Haiti, có một người xin tị nạn thành công. Họ sẽ bị buộc phải trở về quê hương – nơi vẫn chưa phục hồi sau trận động đất năm 2010 và tình trạng bất ổn chính trị gần như mãn tính. Theo một cuộc điều tra gần đây của CBC (đài truyền hình công cộng Canada), giới chức biên phòng nước này hy vọng sẽ tăng số người tị nạn bị trục xuất lên tới 35% trong thời gian tới.
Giấc mơ Mỹ ngày càng xa vời
Dưới chính sách nhập cư “không khoan nhượng” của Tổng thống Donald Trumph, khả năng giấc mơ Mỹ của hàng ngàn người di cư Trung Mỹ sẽ tan thành mây khói khi chính phủ nước này kiên quyết dùng biện pháp cứng rắn kiểm soát.
Những người di cư leo lên hàng rào áp sát biên giới Mỹ tại khu vực thành phố Tijuana. Ảnh: Getty Images
Gần đây nhất, vào cuối tháng 11 vừa qua, lực lượng biên phòng của Mỹ đã phải dùng đến hơi cay và đóng cửa một cửa khẩu biên giới với Mexico để ngăn người di cư Trung Mỹ tràn qua.
Dòng người di cư này xuất phát từ Honduras từ ngày 13/10. Quy mô đoàn người tăng dần khi di chuyển qua từng nước. Theo số liệu của Liên hợp quốc, trong số này có hơn 1.700 trẻ dưới 18 tuổi, 310 trẻ dưới năm tuổi. 85% người trong đoàn đến từ Honduras, còn lại là từ các quốc gia Guatemala, El Salvador và Nicaragua.
Một tháng rưỡi sau khi xuất phát từ Honduras, đoàn người di cư Trung Mỹ đến thành phố Tijuana thuộc bán đảo Baja California (Mexico) giáp với Mỹ. Đoàn người được chính quyền Tijuana tập trung tại một sân vận động trong khi chờ hai nước Mexico và Mỹ bàn tính phương án giải quyết. Tuy nhiên, đến ngày 25/11, nhóm 500 người di cư kéo nhau về biên giới Mỹ. Họ tìm cách trèo qua hàng rào biên giới nằm ở phía Đông cửa khẩu San Ysidro ngăn thành phố Tijuana với thành phố San Diego, bang California (Mỹ). Người di cư bị kẹt giữa cảnh sát Mexico và lực lượng biên phòng Mỹ. Trong khi cảnh sát Mexico đuổi theo sau thì nhân viên Cơ quan Hải quan và Bảo vệ biên giới Mỹ đã bắn hơi cay và đạn cao su trấn áp sau khi bị người di cư ném gạch đá để tìm đường tràn qua. Nhiều người trúng hơi cay ngã xuống đất bất tỉnh, trẻ con sợ hãi hoảng loạn. Sau trận bạo loạn, lực lượng biên phòng hai nước đã bắt được hơn 100 người vượt biên trái phép. Những người này sẽ bị đưa về nước, đồng nghĩa với việc giấc mơ Mỹ tan thành mây khói.
Dưới chính sách nhập cư “cứng rắn” của chính quyền Tổng thống Trump, hàng ngàn người Mỹ gốc Việt cũng đang phải đối diện nguy cơ bị trục xuất vì chưa được cấp quyền công dân hoặc từng vi phạm pháp luật nước sở tại.
Trước sự lên án mạnh mẽ của cộng đồng quốc tế, Tổng thống Donald Trumph kiên quyết không thay đổi quan điểm cứng rắn của mình về chuyện người di cư. Ngay sau khi sự việc xảy ra, ông Trumph đe dọa sẽ đóng cửa biên giới lâu dài với Mexico nếu cần thiết. Ông cũng đề nghị Mexico chặn đoàn người di cư trước khi họ đến biên giới Mỹ và đề nghị các nước Trung Mỹ có biện pháp không để các đoàn người như thế này hình thành.
Ngày 9/11, ông Trump ký một sắc lệnh nhập cư cho phép Bộ An ninh nội địa Mỹ từ chối nhận đơn xin tị nạn của người di cư Trung Mỹ, trừ những người qua biên giới chính thức bằng cách trình diện tại cửa khẩu. Thời gian gần đây, Mỹ cũng liên tục đóng cửa khẩu San Ysridro. Đây là một việc rất hiếm xảy ra bởi San Ysridro là một trong những cửa khẩu sôi động nhất thế giới. Mỗi ngày có hàng chục ngàn người Mexico qua Mỹ để học tập và làm việc. Trung bình có khoảng 70.000 xe cộ và 20.000 khách bộ hành qua lại cửa khẩu này hàng ngày.
