Ngày hôm nay, ông Rodrigo Duterte – một viên thị trưởng thường có những phát biểu thô tục và nổi tiếng về việc chấp hành luật pháp một cách thô bạo đã lên nắm chức tổng thống ở Philippines với cam kết là sẽ thực hiện những biện pháp cứng rắn như vậy ở cấp quốc gia để trấn áp tội phạm. Theo tường thuật của thông tín viên Ralph Jennings tại Philippines, nhiều người đang mong đợi ông Duterte theo đuổi một chương trình hành động rộng rãi hơn trong tư cách của một vị nguyên thủ quốc gia.
Ông Duterte, cựu thị trưởng Davao, thành phố lớn thứ nhì của Philippines, đã tuyên thệ nhậm chức tổng thống sau khi đánh bại 4 ứng cử viên khác trong cuộc bầu cử hồi tháng trước với tỉ lệ chiếm phiếu là 39%.
Ông Duterte, 71 tuổi, vốn không hiện diện trên vũ đài chính trị cấp quốc gia, đã đắc cử tổng thống phần lớn là nhờ vào thành tích chống tội phạm ở Davao, nơi từng là một trung tâm mua bán ma tuý và là căn cứ của một nhóm phiến quân cánh tả.
Trong diễn văn nhậm chức tại Manila, ông cam kết sẽ ra sức bài trừ tệ nạn tham nhũng và ma tuý. Với những lời lẽ sắc bén mà ông thường dùng, ông Duterte cũng nói tới mối nghi ngờ của nhiều người là ông đã dùng những đội hành quyết để duy trì trật tự ở Davao.
“Tôi biết có một số người không tán thành những phương pháp mà tôi dùng để chiến đấu chống lại tội phạm, ma tuý và tham nhũng. Để trả lời, tôi xin nói là tôi đã nhìn thấy tham nhũng hoành hành như thế nào. Tôi đã nhìn thấy ma tuý gây ra những tai hại như thế nào cho những cá nhân và những mối quan hệ … Tôi đã nhìn thấy tham nhũng làm cho ngân khoản của chính phủ bị thất thoát như thế nào. Là một luật sư và một cựu công tố viên, tôi biết những giới hạn của quyền hành của tổng thống. Quí vị cứ lo làm công việc của quí vị và tôi sẽ lo liệu công việc của mình. Tôi biết điều gì là hợp pháp và điều gì là không hợp pháp.”
Người phát ngôn của thành phố Davao, ông Leo Villareal, cho biết ông Duterte đã làm thị trưởng trong 22 năm, nổi tiếng về những lời lẽ thô tục và thường đưa ra những lời hăm doạ khi cảm thấy tức tối về một vấn đề nào đó, nhưng ông đã làm cho tội phạm giảm đi rất nhiều nhờ vào việc không ai tiên đoán được ông sẽ làm gì.
“Sự suy nghĩ hay những ý tưởng của ông thị trưởng là không thể tiên đoán. Đó là những trở ngại đối với những người chống lại chiến dịch của ông thị trưởng, nhất là những người dính líu tới những hoạt động tội phạm và mua bán ma tuý. Phong cách của ông là không thể tiên đoán, cho nên không ai có thể ngăn chận ông. Chỉ có cảnh sát mới có thể thực hiện những gì ông muốn.”
Ông Leo Villareal nói thêm rằng những vụ mua bán ma tuý đã giảm 75% so với thời cao điểm và những phiến quân cánh tả của nhóm Quân đội Tân Nhân dân phải tiếp tục trốn núp trên núi.
Một số cư dân thành phố Davao, cũng như những nhà lãnh đạo chính trị Philippines, tin rằng ông Duterte — người có biệt danh “Kẻ trừng trị”, đã dùng những vụ giết hại không thông qua thủ tục pháp lý để ngăn chận tội phạm, mặc dù một cuộc điều tra năm 2009 không đưa những cáo giác đó ra trước toà án. Nhiều người tại thành phố có 1,6 triệu dân này cho biết họ tha thứ cho ông Duterte về bất cứ hoạt động nào của đội hành quyết, cũng như bất kỳ phương tiện nào mà ông đã dùng để làm cho thành phố này được an toàn hơn.
Tân Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte và Tổng thống mãn nhiệm Benigno Aquino III trong buổi lễ ngày 30/6/2016.
Giờ đây họ hy vọng ông Duterte có thể nới rộng phạm vi hoạt động trong tư cách tổng thống để có hoà bình với Trung Quốc và thúc đẩy cho sự tăng trưởng kinh tế của một nước mà khoảng một phần tư dân số đang sống trong cảnh nghèo túng.
Ngày hôm nay, ông Duterte lên tiếng hô hào cho sự minh bạch trong chính phủ và bình đẳng cho cả hai bên của hố chênh lệch giàu nghéo. Ông đã không trình bày một chương trình hành động về chính sách đối ngoại và về kinh tế.
Dân chúng ở Davao cũng nói với đài VOA rằng ông Duterte nên bớt nóng nảy để tránh xúc phạm người khác, làm hoà với 3 nhóm phiến quân Hồi giáo, và theo đuổi một chương trình hành động về kinh tế để chia đều các nguồn lực cho cả nước, thay vì chỉ dồn vào những tỉnh nằm gần Manila.
Cư dân địa phương cho biết đảo Mindanao, trên đó có thành phố Davao, là nơi có tỉ lệ dân nghèo thuộc loại cao nhất nước và thua sút những đảo khác về cơ sở hạ tầng và hoạt động công nghiệp.
Ông Harvey Gamas, 28 tuổi, phó giáo sư của Đại học Ateneo de Davao, cho biết ý kiến như sau.
“Tôi có quan điểm rất tích cực về tiến trình hoà bình vì ông Duterte được người Hồi giáo kính trọng rất nhiều. Trong trường hợp sự ưa thích của người dân đối với ông hiện nay được duy trì, tôi nghĩ rằng ông ấy có thể dựa vào đó để đạt được mục tiêu.”
Ba nhóm phiến quân Hồi giáo vẫn hoạt động ở Mindanao, bất chấp một thoả thuận hoà bình với nhóm phiến quân lớn nhất. Những cuộc xung đột ở Mindanao từ thập niên 1960 tới nay đã gây tử vong cho khoảng 120.000 người.
Tháng tư vừa qua, một nhóm phiến quân đã chặt đầu một du khách người Canada. Trung tuần tháng này, ông Duterte đã gặp hai nhóm phiến quân để đề nghị một hệ thống chính quyền liên bang để cho người Hồi giáo được có nhiều quyền tự trị hơn.
Nhiều người ở Philippines cũng cho rằng vị tổng thống mới của nước này nên ra sức duy trì hoà bình với Trung Quốc. Hai nước đã xích mích với nhau từ năm 2012 vì những vụ tranh chấp chủ quyền lãnh thổ trong lúc Bắc Kinh tiến hành những hoạt động bành trướng quân sự ở Biển Đông.
Ông Benigno Aquino, vị tổng thống vừa rời khỏi chức vụ, đã kiện Trung Quốc ra toà trọng tài Liên Hiệp Quốc vào năm 2014 nhưng không trực tiếp đàm phán với các nhà lãnh đạo Trung Quốc. Toà án sẽ đưa ra phán quyết vào ngày 12 tháng 7.
Ông Aquino rời khỏi chức vụ ngày hôm nay sau khi hoàn tất nhiệm kỳ 6 năm.
