SACRAMENTO – Gavin Newsom đã tuyên thệ nhậm chức và trở thành vị thống đốc mới nhất của California hôm thứ Hai. Trong bài diễn văn ngắn, ông cam kết sẽ đối đầu với Tổng Thống Donald Trump, đồng thời đoàn kết người dân ở thành thị với người ở thôn quê tại tiểu bang đông dân nhất nước Mỹ.
Đây là giây phút chờ đợi đã lâu cho ông Newsom, người đã giữ chức thị trưởng San Francisco và phó thống đốc của ông Jerry Brown. Ông Newsom từng tuyên bố tranh cử thống đốc gần bốn năm trước đây, để thay ông Brown, người đã giữ chức lãnh đạo California trong 16 năm, tức là bốn nhiệm kỳ, qua hai giai đoạn khác nhau.
Ông Newsom đã đánh bại ông John Cox của đảng Cộng Hòa với số phiếu chênh lệch lớn trong ngày bầu cử năm ngoái.
Nhằm tạo tinh thần đoàn kết, tân thống đốc đã tuyên bố trong buổi lễ tuyên thệ, “Tại California đây, chúng ta sẽ chứng minh rằng những người có niềm tin vững chắc và có nghị lực đều có thể làm việc với nhau để đạt những thành quả lớn. Chúng ta sẽ cho thấy một sự lựa chọn khác với chính phủ tham nhũng và bất lực tại Tòa Bạch Ốc. Chính quyền của chúng ta sẽ cấp tiến, làm việc theo đúng nguyên tắc, và luôn luôn đứng về phía người dân.”
Như ông Brown, ông Newsom cũng muốn tạo điều kiện dễ dàng cho mọi thành phần di dân sống trong tiểu bang này, từ chăm sóc y tế đến giáo dục.
Ông Newsom có bốn đứa con, gồm hai trai và hai gái còn nhỏ tuổi. Trong lúc ông đang phát biểu trong buổi tuyên thệ, con trai út 2 tuổi ông tên là Dutch đã lang thang lên sân khấu và đòi được cha bế, và sau đó ông phải vừa bế con vừa đọc diễn văn, khiến cho khán giả thích thú và mau chóng chụp hình cha con đưa lên mạng xã hội.
Cũng nhân dịp bế con này, ông Newsom đã đưa ra những lời nói cho thấy ông có lập trường chống chính phủ Trump trong vấn đề xây tường biên giới và chính sách di dân.
Ông Newsom nói, “Tất cả trẻ em, không chỉ là con của thống đốc hay con của nhà làm phim, đều nên có một cuộc sống tốt tại California, chứ không bị tước ra khỏi tay của cha mẹ chúng tại biên giới.” Vợ của ông Newsom, bà Jennifer Siebel, là một nhà làm phim.
Ông Gavin Newsom (bên trái) đang tuyên thệ nhậm chức thống đốc California ngày thứ Hai, 7 tháng 1, 2019. Bên phải là Chánh Thẩm Phán California bà Tani Gorre Cantil-Sakauye. Đứng giữa là bà Jennifer Siebel, vợ của Thống Đốc Newsom, cùng bốn con của họ. Ông Newsom là vị thống đốc thứ 40 của California. Các cựu thống đốc đã tham dự buổi lễ gồm có Jerry Brown, Arnold Schwarzenegger, và Gray Davis. (Stephen Lam/Getty Images)
Sau buổi lễ tuyên thệ, trong những ngày tới ông Gavin Newsom có thể bị thử thách bởi một đợt suy thoái kinh tế có thể xảy ra theo chu kỳ, và một nghị viện quốc hội được củng cố với thế đa số mới còn mạnh hơn lúc trước.
Trước cuộc bầu cử, ông Newsom từng nói, “Nếu quý vị cần người dè dặt, thì tôi không phải là người của quý vị. Nếu quý vị tìm một người nào đó mạnh dạn và can đảm, chú tâm vào các vấn đề, thay đổi trật tự mọi sự, thì tôi cam kết cống hiến vào đường lối đó, khi tôi làm thống đốc.”
Sau khi nhậm chức, ông Newsom mang tới cho thủ phủ tiểu bang một phong cách điều hành và một loạt những vấn đề ưu tiên hàng đầu rất khác biệt. Giới ký giả thường gọi Thống Đốc Jerry Brown là “người lớn trong phòng,” khi ông làm việc với các dân biểu và nghị sĩ luật pháp hạng “trẻ con” để giải quyết những điểm bất đồng của họ. Tuy bị xem thường như vậy, các nhà luật pháp California không mấy bất bình hoặc quan tâm.
“Tôi cũng bất bình về điều đó, nếu tôi là cơ quan Lập Pháp,” ông Brown nói với KQED mới d đây, trước ngày ông rời chức. Cựu thống đốc nói rằng ông không bao giờ tự xem mình là “người lớn” khi đối phó với các dân biểu, nghị sĩ. Cựu thống đốc tiên đoán rằng mong các nhà lập pháp sẽ thách thức vị tân thống đốc, theo những cách mà họ đã không làm với ông. Tuy vậy, ông Brown nghĩ rằng tuổi tác và kinh nghiệm của Newsom sẽ giúp cho ông làm việc tốt đẹp.
Trong nhiều năm, khi bị khe khuất bởi dưới bóng của ông Brown, ông Newsom trẻ hơn 30 tuổi, cũng đã cho thấy khuynh hướng làm việc bên ngoài sự suy nghĩ bình thường.
Trong tháng Hai năm 2004, khi mới làm thị trưởng San Francisco được một tháng, ông đã có một quyết định táo bạo – có người gọi là cẩu thả – là cấp giấy hôn thú cho các cặp đồng tính. Trong nhiều tuần liên tiếp, hàng trăm cặp từ khắp tiểu bang và nước Mỹ đã đến thành phố của ông, sắp hàng để kết hôn chính thức.
Chẳng bao lâu sau đó, Tối Cao Pháp Viện California ngăn chặn việc cấp giấy hôn thú của San Francisco. Tuy nhiên bốn năm sau đó, tòa tối cao đã đưa ra phán quyết với tỷ số phiếu 4-3, nói rằng việc ngăn cản các cặp đồng tính kết hôn là vi phạm hiến pháp tiểu bang. Quyết định đó của California đã dọn đường cho việc Tối Cao Pháp Viện Liên Bang mười năm sau đó quyết định hợp pháp hóa hôn nhân đồng trên toàn Hoa Kỳ.
Được thêm nhiều người ủng hộ, ông Newsom sẽ càng đẩy mạnh những chính sách mới, có tính chất tiên phong để California giữ vai trò dẫn đầu nước Mỹ.
Khuynh hướng khai phá của ông Newsom phát xuất từ thời thơ ấu của ông. Ông không phải là một học sinh giỏi đặc biệt, và được chẩn đoán mắc chứng rối loạn ngôn ngữ dyslexia. Ông nói, việc tìm hiểu cách thức bù trừ cho khuyết tật đó về học hành đã là một món quà tặng cho đời ông.
Ông Newsom nói với đài KQED, “Tôi phải làm việc để giải quyết vấn đề của riêng mình, nhìn sự việc một cách khác biệt, nhìn thế giới theo cách khác. Điều đó cho phép tôi suy nghĩ vượt ra khỏi giới hạn khuôn sáo, Tôi luôn luôn sẵn lòng chấp nhận rủi ro, vì phải chấp nhận thôi, vì sẽ không thể nào phát triển nếu suy nghĩ theo lề lối truyền thống.”
Ở tuổi 51, Thống Đốc Gavin Newsom trẻ hơn 30 tuổi so với ông Jerry Brown, và cũng khác hẳn ông Brown về phong cách và tính khí.
Cựu Thống Đốc Gray Davis của California đưa ra nhận xét, “Sự chuyển tiếp thực sự là việc chuyền tay ngọn đuốc, không những từ thống đốc này sang thống đốc khác, mà còn từ thế hệ này sang thế hệ khác. Điều tuyệt vời là họ có những phong cách khác nhau.”
Ông Newsom đã tiếp quản một tiểu bang có nền kinh tế đứng hạng thứ năm trên thế giới, và ông có những hoài vọng muốn phù hợp với tầm vóc tiểu bang. California có tỷ lệ trẻ em nghèo cao nhất nước Mỹ, điều mà ông Newsom muốn giải quyết. Ông cũng muốn cải cách hệ thống chăm sóc y tế, và cung cấp chăm sóc trẻ em do chính quyền trợ giá.
Nhưng ông không thể một mình làm điều đó. Ông sẽ cần sự giúp đỡ từ những người như Dân Biểu Dân Chủ Anthony Rendon, người đang giữ chức chủ tịch Hạ Viện.
Rendon và Newsom không thật sự hòa hợp với nhau. Khi được hỏi về chương trình hành động đầy ước vọng của ông Newsom, ông Rendon nói rằng so với ông Brown – người tập trung vào khí hậu biến đổi, sự ổn định tài khóa, và cải cách tư pháp hình sự – vị tân thống đốc quan tâm đến nhiều vấn đề hơn.
Ông Rendon nói, “Điều đó hợp lý trong buổi khởi đầu của một chính quyền.”
Ông Rendon từ chối so sánh ông Newsom với ông Brown, chỉ nói rằng “cả hai người đều là những nhà lãnh đạo biết suy nghĩ một cách rất khác đặc biệt.”
Khi ra đi, ông Brown để lại một ngân quỹ dồi dào cho tiểu bang, trong đó có một ngân khoản phòng bị gồm $14 tỷ Mỹ kim. Trong lời giã từ, ông Brown khuyên ông Newsom, “Đừng làm hư mọi thứ nghe bạn.”
