SACRAMENTO – Một luật mới của California sẽ đẩy nhanh tiến trình ân xá của tiểu bang, và những người vận động hỗ trợ di dân hy vọng luật này sẽ cứu giúp một số người đang có nguy cơ bị trục xuất mà trong đó có nhiều người gốc Việt và gốc Cam Bốt.
Dân Biểu Rob Bonta, người soạn thảo luật ân xá mới. (Facebook)
Vào ngày thứ Năm tuần qua, 27 tháng 9, Thống Đốc Jerry Brown đã ký một dự luật để biến thành đạo luật chính thức. Luật này yêu cầu hội đồng tiểu bang phụ trách việc phóng thích có điều kiện phải nhanh chóng cứu xét những đơn xin ân xá từ những người đang có nguy cơ bị trục xuất.
Luật này cũng bắt buộc hội đồng đó phải đưa ra các khuyến nghị trong vòng một năm, tính từ khi nhận được đơn xin ân xá từ di dân đang bị giam, và thông báo cho những người nộp đơn, khi nhận được đơn của họ và khi một quyết định được đưa ra. Hiện thời không có những điều kiện bắt theo luật định, về khoảng thời gian mà hội đồng phải xem xét lại hoặc đưa ra quyết định cho những đơn xin ân xá và giảm hình phạt.
Luật thúc đẩy cứu xét đơn ân xá sẽ có hiệu lực từ ngày 1 tháng Giêng, 2019.
Được gọi là Đạo Luật Cải Cách Ân Xá Và Giảm Phạt năm 2018 (Pardon and Commutation Reform Act of 2018), luật này được đệ trình vào quốc hội California trước đó trong năm nay, được soạn thảo bởi Dân Biểu Tiểu Bang Rob Bonta, một đảng viên Dân Chủ đại diện cho một khu vực ở vùng Vịnh San Francisco, và là chủ tịch Hội Nghị Lập Pháp Á Châu-Thái Bình Dương của tiểu bang này.
Ông Bonta, 46 tuổi, một người Mỹ gốc Phi Luật Tân, nói, “Chúng tôi nghĩ rằng đây là việc cải cách cần thiết. Chúng tôi trân trọng và ca ngợi Chính Quyền Brown và nhóm của ông, về việc ký và sẵn sàng cam kết một số thay đổi cần thiết, về tính cách minh bạch và sức đáp ứng trong tiến trình ân xá.”
Tại California, những di dân nào bị kết tội hình sự và đã được phục hồi tư cách đều có thể nộp đơn xin ân xá hoặc giảm án, nếu họ chứng minh được hạnh kiểm gương mẫu. Việc ân xá không loại bỏ sự kết án, nhưng khôi phục một số quyền mà người ta bị tước mất vì bị kết tội, chẳng hạn như quyền phục vụ trong bồi thẩm đoàn.
Đối với những di dân có thể bị trục xuất vì chưa có quốc tịch Hoa Kỳ, một lệnh ân xá không nhất thiết phải xóa bỏ một lệnh trục xuất. Tuy nhiên bà Angela Chan cho biết, “Luật đó thực sự quan trọng, và là một trong những cách thức duy nhất để ngăn chặn việc trục xuất trong trường hợp của các di dân. Nó cho phép luật sư di trú hoặc chính cá nhân đó đối phó với lệnh trục xuất.”
Bà Chan là giám đốc chính sách và luật sư cao cấp quản trị chương trình cải cách tư pháp hình sự, thuộc hội bênh vực người Mỹ gốc Á Châu tên là Asian Americans Advancing Justice – Asian Law Caucus. Tổ chức phi lợi nhuận này đã ủng hộ luật mà thống đốc vừa mới ký.
Theo Southeast Asia Resource Action (SEARAC), một tổ chức khác ủng hộ dự luật này, hiện nay đang có ít nhất 16,000 người Mỹ gốc Đông Nam Á – trong số đó có nhiều người tới Hoa Kỳ với tư cách là trẻ em tị nạn – đang trong giai đoạn chót của lệnh trục xuất. Vì quá khứ xung đột giữa Hoa Kỳ và Cam Bốt, Lào và Việt Nam, ba nước này đều chậm hơn trong việc tiếp nhận những người đã bị trục xuất khỏi nước Mỹ.
Tuy nhiên những người ủng hộ nói rằng những vụ trục xuất đã gia tăng dưới thời chính phủ Donald Trump.
Trong năm tài chánh 2017, số người bị trục xuất đã gia tăng mạnh trong cộng đồng người Việt, với 71 người bị trục xuất, so với 35 người trong năm 2016. Trong cộng đồng người Cam Bốt, số vụ trục xuất trung bình là khoảng 48 người mỗi năm, trong bốn năm tài chánh vừa qua.
Từ năm 2011, ông Brown đã ban hành 1,186 lệnh ân xá, theo văn phòng của ông cho biết, so với 28 lệnh ân xá cộng chung của ba vị thống đốc tiền nhiệm. Theo Evan Westrup, thư ký báo chí của Thống Đốc Brown, văn phòng của ông Brown không truy dò số lượng những cuộc ân xá được dành cho những người gặp nguy cơ bị trục xuất.
Thống đốc đã ân xá cho nhiều người gốc Đông Nam Á có thể bị trục xuất, trong đó có hai người hồi tháng Ba, và hai người khác vào cuối năm ngoái.
