Còn hơn một năm nữa các cuộc bầu cử ở San Jose nói riêng và ở California nói chung mới diễn ra, nhưng nhiều người gốc Việt đã chính thức tuyên bố là ứng viên hay đang thăm dò khả năng tranh cử vào năm tới.
Nhưng trước mắt có cuộc bầu cử đặc biệt vào ngày 4-6 ở San Jose để điền khuyết ghế giám sát viên Khu vực 2, thay ông George Shirakawa Jr. từ chức vì sử dụng quỹ vận động tranh cử cho việc cá nhân.
Trong số 6 ứng viên tranh chức này có bà Cindy Chavez từng là Phó Thị trưởng San Jose, bà Patricia Martinez-Roach là một giáo viên đã tranh chức nghị viên nhiều lần nhưng không thành công.
Cùng tranh cử có một người gốc Việt là Giáo sư Scott Hưng Phạm, hiện dạy Việt ngữ tại San Jose City College.
Trong quá khứ anh Scott đã được bầu chọn vào Hội đồng Giáo dục Alum Rock, nhưng chỉ làm việc được hai năm rồi xin từ nhiệm.
Ba ứng viên khác là Teresa Alvarado, giám đốc truyền thông của Thủy cục Quận Santa Clara; Joseph La Jeunesse là một cảnh sát quận và David Wall là công nhân viên thành phố đã nghỉ hưu.
Tuy chỉ còn mấy tuần nữa bầu cử đặc biệt sẽ diễn ra, nhưng các ứng viên chưa vận động nhiều. Như những cuộc bầu cử bất thường khác, việc bầu chọn giám sát viên điền khuyết không gây chú ý trong sinh hoạt chính trị địa phương.
Bức tranh San Jose
Đầu tháng Năm, phiếu bầu sẽ được gửi đến khoảng 120 nghìn cử tri đã ghi danh tham gia bỏ phiếu. Giới quan sát nhận định ba ứng viên được chú ý nhất là Cindy Chavez, Patricia Martinez-Roach và Teresa Alvarado.
Tuy nhiên sẽ khó cho một ứng viên đạt được trên 50% số phiếu trong vòng đầu và sẽ có bầu chọn vòng nhì giữa hai ứng viên được nhiều phiếu nhất.
Để bảo đảm tính cách đại diện chân chính cho dân nên bầu cử đặc biệt đã được tổ chức, dù ngân sách nhà nước có đang eo hẹp lúc này.
Nhìn qua năm tới, San Jose sẽ bầu người lãnh đạo thay Thị trưởng Chuck Reed hết hai nhiệm kỳ phục vụ.
Phó thị trưởng Madison Nguyễn đã chính thức công bố ý định ứng cử thị trưởng.
Hai dân cử khác là Giám sát viên Dave Cortese và Nghị viên Sam Licardo cũng sẽ tranh cử.
Cả ba chuẩn ứng viên đều được cử tri biết đến nhiều trong sinh hoạt cộng đồng và chính trường vì thế cuộc bầu chọn sẽ hứa hẹn gay cấn, đặc biệt trong cộng đồng Việt.
San Jose là thành phố lớn thứ 10 tại Mỹ với gần một triệu dân, trong đó khoảng 100 nghìn là gốc Việt là con số đông nhất sinh sống trong một thành phố Mỹ.
Việc năm tới Nghị viên Madison Nguyễn sẽ không còn trong hội đồng thành phố là cơ hội cho những ứng viên gốc Việt khác ra tranh cử đại diện Khu vực 7, nơi có mật độ cư dân gốc Việt cao nhất.
Người đầu tiên vào cuộc đua là Luật sư Nguyễn Tâm. Tuần qua, ông đã gặp gỡ truyền thông Việt ngữ để chính thức công bố ý định tranh cử với khẩu hiệu: “Bring City to the People” – đem thành phố đến với dân.
Luật sư Tâm hoạt động cộng đồng đã nhiều năm. Trong vụ việc cảnh sát bắn chết cô Trần Thị Bích Câu năm 2005, ông đã cùng với Nghị viên Madison Nguyễn, lúc đó là ủy viên giáo dục, xuống đường đòi công lý cho người phụ nữ Việt xấu số.
Nhưng khi Nghị viên Madison Nguyễn không tán đồng danh xưng “Little Saigon” cho khu phố Việt, Luật sư Tâm đã không còn ủng hộ cô trong các hoạt cộng đồng.
Chắc chắn sẽ có những ứng viên gốc Việt khác cũng ra tranh chức tại Khu vực 7. Cô Bửu Thái, đương kim ủy viên giáo dục, được coi như gà nhà của Phó Thị trưởng Madison Nguyễn rất có thể sẽ tranh cử ở đây.
Hai ứng viên Tâm Trương và Jimmy Nguyễn tuy không thành công ở các khu vực khác trong kỳ bầu cử 2012 cũng có thể chuyển nơi cư trú về Khu vực 7 để ra tranh cử vào năm tới.
“San Jose có 100 nghìn người Việt, đông nhất tại riêng một thành phố ở Hoa Kỳ”
Với chức vụ thị trưởng và một nửa số nghị viên thành phố San Jose, các khu vực số lẻ, được bầu chọn vào năm tới, khối cử tri gốc Việt chắc chắn sẽ tích cực vận động và tham gia để làm sao có người của mình trong nghị trường.
Ở cấp cao hơn, cựu thẩm phán di trú Phan Quang Tuệ mới đây đã gặp gỡ một số thân hữu và nêu ý định muốn tranh cử dân biểu Quốc hội Hoa Kỳ tại Địa hạt 11.
Đây là địa hạt mới được phân chia lại từ Địa hạt 7 vào năm ngoái, hiện nay bao gồm các thành phố trải dài từ Pittsburg, qua Concord, Dublin, Martinez ra đến vùng Richmond, San Pablo.
Dân biểu đương nhiệm George Miller thuộc Đảng Dân chủ đại diện khu vực này từ năm 1974 đến nay. Ông đã tái tranh cử 18 lần và đều thắng với trên 2 phần 3 số phiếu.
Rất cần gây quỹ
Thẩm phán Phan Quang Tuệ sẽ tranh cử như là một ứng viên cộng hòa, tuy ông chưa chính thức tiếp xúc với lãnh đạo chi bộ đảng tại địa phương.
Ông mới đưa ra ý định ứng cử với một số nhân vật của cộng đồng Việt để tìm sự ủng hộ.
Tranh chức dân biểu Quốc hội Mỹ, một ứng viên cần ít nhất nửa triệu đô-la vì thế việc gây quỹ rất quan trọng.
Cho đến nay, cộng đồng người Mỹ gốc Việt mới chỉ có một người vào được Quốc hội Hoa Kỳ là Dân biểu Cao Quang Ánh từ bang Louisiana. Nhưng ông chỉ phục vụ một nhiệm kỳ và đã không thể tái đắc cử.
Cấp tiểu bang, California có Dân biểu Trần Thái Văn những năm trước đây.
Nay ông cũng đã hết hạn phục vụ vì luật giới hạn nhiệm kỳ.
Tại Houston, Texas là nơi cũng có đông người Việt sinh sống hiện có Dân biểu Tiểu bang Hubert Võ và Nghị viên Hoàng Duy Hùng trong hội đồng thành phố Houston.
Năm 2014 ở Quận Cam, nơi cư dân gốc Việt sống đông nhất, Giám sát viên Janet Nguyễn sẽ tranh cử vào Thượng viện California tại Địa hạt 34 và đã có sự ủng hộ của lãnh đạo Đảng Cộng hòa cấp tiểu bang. Bà hiện là dân cử gốc Việt cao cấp nhất ở California.
Ứng cử là quyền tự do của công dân Mỹ. Tuy nhiên để đạt kết quả không phải là việc dễ dàng. Một ứng viên có khả năng thắng cử là người có kế họach vận động cử tri hữu hiệu và có khả năng gây quỹ tranh cử.
Nhiều nơi có đông người Việt sinh sống như California, Texas nếu một ứng viên đã từng tham gia sinh hoạt và có hiểu biết về nhu cầu và nguyện vọng của đồng hương thì sẽ được ủng hộ.
Tuy nhiên nếu không giao tiếp với các cộng đồng sắc dân khác, như người Ấn Độ, Hoa hay Mễ La-tinh thì khả năng được bầu chọn sẽ không cao.
Trong khi đó, quá khứ cho thấy cộng đồng người Việt còn có nhiều ứng viên cùng tranh nhau một chức làm chia phiếu. Có những ứng viên không hoạt động cộng đồng, ra tranh chỉ với mục đích làm giảm số phiếu của ứng viên gốc Việt khác.
Vì thế khi cử tri Việt có cơ hội bầu chọn cũng nên cân nhắc, suy nghĩ là những sắc dân khác cũng muốn có tiếng nói mạnh nơi chính trường, trong khi đó vì bản tính thích làm lãnh đạo của một số người nên đã làm cộng đồng Việt không được mạnh vì bị phân chia.
Hơn nữa, với chủ trương phân hóa và làm suy yếu tiềm năng cộng đồng người Việt hải ngoại của nhà nước Việt Nam, sự tham gia chính trị và những lựa chọn sáng suốt của cử tri gốc Việt sẽ rất quan trọng cho việc xây dựng một cộng đồng vững mạnh tại Hoa Kỳ.
Tác giả hiện dạy đại học cộng đồng và là một nhà báo tự do hiện sống tại vùng Vịnh San Francisco, California. Bài viết phản ánh quan điểm và nhận định riêng của ông.
http://www.bbc.co.uk/vietnamese