BẮC KINH — Đại sứ Mỹ tại Trung Quốc Gary Locke cho biết ông sẽ từ chức vào đầu năm tới, chấm dứt thời gian phục vụ tuy ngắn nhưng có nhiều biến cố trong tư cách là đại diện hàng đầu của Washington ở Bắc Kinh. Từ thủ đô Trung Quốc, thông tín viên Bill Ide gởi về bài tường thuật sau đây.
Trong thông cáo loan báo quyết định từ chức, ông Locke nói rằng được phục vụ trong tư cách đại sứ ở Trung Quốc là “vinh hạnh lớn nhất trong đời”. Ông cho biết trong thời gian ông phục vụ tại Bắc Kinh, lượng xuất khẩu của Mỹ sang Trung Quốc đã gia tăng và có nhiều người Trung Quốc hơn du hành tới Hoa Kỳ vì thời gian chờ cấp visa đã được rút ngắn.
Ông cho biết ông cũng góp phần thăng tiến các giá trị của Mỹ qua việc gặp gỡ các nhà lãnh đạo tôn giáo và các luật sư nhân quyền và qua việc đến thăm các vùng Tây Tạng và Tân Cương, là hai nơi mà các sắc dân thiểu số thường xuyên than phiền về các chính sách mà họ cho là có tính chất phân biệt đối xử của chính phủ Trung Quốc.
Trong thời gian làm đại sứ ở Trung Quốc, ông Locke đã phải đối phó với những thách thức khá lớn, trong đó có vụ tranh chấp liên quan tới luật sư mù Trần Quang Thành.Trong thời gian làm đại sứ ở Trung Quốc, ông Locke đã phải đối phó với những thách thức khá lớn, trong đó có vụ viên cảnh sát trưởng của ông Bạc Hy Lai chạy vào tòa lãnh sự Mỹ và vụ tranh chấp liên quan tới luật sư nhân quyền mù Trần Quang Thành.
Những mối quan tâm về vấn đề tấn công mạng cũng tiếp tục tạo ra những đám mây mù cho mối quan hệ giữa hai nước, đặc biệt là sau khi chuyên viên phân tích tình báo Mỹ Edward Snowden bỏ trốn sang Hồng Kông và tiết lộ những hoạt động gián điệp mạng của Washington.
Ông Thời Ân Hoằng, giáo sư chính trị học của Đại học nhân dân ở Bắc Kinh, nói rằng cách làm việc khiêm tốn của Đại sứ Locke đã giúp hai nước khắc phục được những sự thách thức.
“Có nhiều lần tình hình rất đỗi căng thẳng, với những vụï kình chống có tính chất chiến lược và những vụ bất đồng ý kiến về vấn đề nhân quyền, nhưng Đại sứ Locke hầu như không bao giờ đích thân đề cập tới những việc này và đây cũng là một việc có ích.”
Trung Quốc và Hoa Kỳ đối mặt với nhiều thách thức khác nhau, từ những vụ tranh chấp về vấn đề thương mại cho tới những mối căng thẳng trong khu vực vì những vụ tranh chấp lãnh thổ. Nhưng những thách thức mà ông Locke đối mặt khi làm đại sứ thật ra không có gì là mới mẻ, theo nhận định của giáo sư James Nolt của Phân viện Nam Kinh của Học viện Kỹ thuật New York.
“Tôi nghĩ rằng ông Gary Locke đại diện cho sự liên tục. Tôi nghĩ rằng ông ấy là một vị đại sứ chuyên nghiệp và đã chu toàn trách nhiệm của mình. Nhưng tôi không nghĩ rằng những sự việc cá biệt cho thấy một sự thay đổi trong chính sách. Thật ra điều đó có thể cho thấy một sự thay đổi trong nhận thức của công chúng về chính trị và về những gì đang diễn ra. Những việc này có thể làm cho bên này hay bên kia cảm thấy khó chịu, nhưng mối quan hệ tổng thể vẫn tiếp tục.”
Ông Trần Kỳ, một chuyên gia về quan hệ Mỹ-Trung của Trung tâm Chính sách Toàn cầu Carnegie ở Đại học Thanh Hoa, cho rằng những thách thức mà ông Locke phải ứng phó có thể là một phần của lý do làm cho ông quyết định từ chức.
Đại sứ Mỹ tại Trung Quốc Gary Locke và gia đình trong cuộc họp báo tại tư gia ở Bắc Kinh.Ông Trần Kỳ cho rằng ông Locke từ chức không phải vì ông Obama không tin ông hay vì Washington không nghĩ là ông thực hiện tốt công việc của mình. Ông Trần Kỳ nói rằng ông nghĩ là bởi vì ông Locke tin là ông đã làm tốt công việc của mình và muốn có một thời gian để nghỉ ngơi và để theo đuổi những mục tiêu khác.
Ông Locke có ba người con và đã bắt đầu phục vụ ở Bắc Kinh từ tháng 7 năm 2011. Ông là người Mỹ gốc Hoa đầu tiên làm người đại diện cao cấp nhất của Washington ở Bắc Kinh.
Ðại sứ Locke đã thông báo ý định từ chức cho Tổng thống Barack Obama hồi đầu tháng này và nói rằng sau khi rời Trung Quốc ông sẽ về chung sống với gia đình ở thành phố Seatle.
