TTO – Thỏa thuận hạt nhân lịch sử giữa Iran và phương Tây có hiệu lực vào ngày 16-1 khi Liên Hiệp Quốc khẳng định rằng Tehran đã kiềm chế chương trình hạt nhân và tuyên bố sẽ dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt Iran.
Bộ trưởng Ngoại giao Iran Javad Zarif (phải) và phụ trách chính sách đối ngoại EU Federica Mogherini Ảnh: Reuters
AFP dẫn lời Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) cho biết “các thanh tra trên mặt đất xác nhận rằng Iran đã tiến hành mọi biện pháp” theo thỏa thuận 14-7-2015.
Phụ trách chính sách đối ngoại EU Federica Mogherini đại diện cho sáu cường quốc cho biết sẽ “dỡ bỏ trừng phạt kinh tế và tài chính đa phương và quốc gia liên quan đên chương trình hạt nhân Iran”.
“Tất cả các bên tin rằng thỏa thuận lịch sử này là công bằng và kiên quyết, và rằng các yêu cầu của thỏa thuận đã được đáp ứng” – phụ trách Mogherini phát biểu tại Vienna trong một tuyên bố chung với Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif.
“Kết quả này chứng minh rõ ràng rằng với thiện ý chính trị, sự kiên trì và thông qua ngoại giao đa phương, chúng ta có thể giải quyết các vấn đề khó khăn và tìm ra giải pháp thiết thực để triển khai thực hiện một cách hiệu quả” – cả hai cùng tuyên bố.
Iran đã cắt giảm 2/3 máy ly tâm uranium, giảm kho dự trữ uranium và loại bỏ lõi của lò phản ứng Arak có khả năng cung cấp plutonium làm vũ khí.
Trong khi đó, như Reuters đưa tin, Tehran và Washington bất ngờ tuyên bố trao đổi tù binh. Theo đó Iran sẽ trả tự do cho 5 người Mỹ, bao gồm phóng viên của tờ Washington Post là Jason Rezaian.
Trong một động thái bất thường, Tổng thống Mỹ Barack Obama cũng tuyên bố ân xá 3 người Mỹ gốc Iran bị buộc tội vi phạm lệnh trừng phạt đối với Iran.
Washington cho biết họ đang xem xét khoan hồng cho 7 người Iran, trong đó có 6 người là công dân Mỹ-Iran và bỏ cáo buộc chống lại 14 người khác.
Mỹ, Liên Hiệp Quốc và Liên minh châu Âu sẽ dỡ bỏ lệnh trừng phạt Iran trong vài giờ hoặc vài ngày tới.
Các biện pháp trừng phạt áp đặt lên Tehran trong những năm qua đã tách quốc gia hơn 80 triệu người này khỏi hệ thống tài chính toàn cầu, giảm xuất khẩu dầu mỏ của Iran và khiến người dân Iran gặp khó khăn kinh tế nghiêm trọng.
Việc dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt nền kinh tế Iran có thể làm thay đổi cán cân địa chính trị ở Trung Đông. Giá dầu có thể tiếp tục biến động khi Iran quay trở lại thị trường và tuyên bố có thể đẩy mạnh xuất khẩu hơn 500.000 thùng dầu mỗi ngày.
Anh Thư
